| |
Κάπνισμα και χοληστερίνη: ο συνδυασμός που σκοτώνει.
Γεώργιος Σ. Γκουμάς MD, PhD, FESC
Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, η στεφανιαία νόσος είναι η συχνότερη αιτία θανάτου αφού ευθύνεται για το 33% των θανάτων στους άνδρες και το 25% των θανάτων στις γυναίκες. Επιπλέον, από τους άνδρες που πεθαίνουν από στεφανιαία νόσο, το 25% είναι μικρότερο των 65 ετών. Από τον γενικό πληθυσμό στην Ευρώπη ο ένας στους πέντε έχει παθολογικές τιμές χοληστερόλης, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 50% στους ασθενείς που επιζούν εμφράγματος μυοκαρδίου: αυτή ακριβώς η ομάδα παρουσιάζει σημαντικά αυξημένο κίνδυνο και νέου στεφανιαίου επεισοδίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχέση μεταξύ χοληστερίνης και στεφανιαίας νόσου είναι συνεχής, χωρίς διαχωριστικό σημείο ανάμεσα στα ασφαλή και τα υψηλού κινδύνου επίπεδα: όσο αυξάνει η χοληστερόλη, τόσο αυξάνει και η πιθανότητα εμφράγματος ή άλλου επεισοδίου από το καρδιαγγειακό σύστημα. Αυτό γίνεται αφού η αύξηση της χοληστερίνης οδηγεί σε αυξημένη είσοδο μορίων κακής LDL χοληστερίνης στο τοίχωμα των αγγείων, γεγονός που τελικά οδηγεί στη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας. Η αθηρωματική πλάκα είναι υπεύθυνη για τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου είτε λόγω της προοδευτικής της αύξησης και δημιουργίας μεγάλων στενώσεων που προκαλούν στον ασθενή στηθάγχη, είτε λόγω της οξείας ρήξης της που οδηγεί στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα όπως είναι το έμφραγμα μυοκαρδίου.
Από την άλλη πλευρά το κάπνισμα αποτελεί εξίσου σημαντικό παράγοντα κινδύνου για αθηρωμάτωση και η συνύπαρξή του με την αυξημένη χοληστερίνη δεν αυξάνει απλά αλλά κυριολεκτικά πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο. Το κάπνισμα επιδεινώνει τις ήδη υπάρχουσες αθηρωματικές βλάβες συμβάλλοντας στη δημιουργία εκτεταμένης αρτηριακής αθηροσκλήρυνσης στην καρδιά, στον εγκέφαλο, στην αορτή και στις αρτηρίες των άκρων. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει την εκδήλωση οξέος καρδιακού ή εγκεφαλικού επεισοδίου αφού η εισπνοή του μονοξειδίου του άνθρακος οδηγεί συχνά σε έντονο σπασμό και θρόμβωση μιας αρτηρίας. Μια αρτηρία που ήδη πάσχει λόγω αυξημένης χοληστερίνης είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στη δράση του εισπνεόμενου με τον καπνό μονοξειδίου του άνθρακα.
Το κάπνισμα θεωρείται στην εποχή μας ως η πλέον αντιμετωπίσιμη αιτία θανάτου στις χώρες του Δυτικού Κόσμου. Οι καπνιστές υποβάλλονται σε ένα ευρύ φάσμα ανεπιθύμητων αλλαγών στη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού τους με αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις: η πρόκληση αντοχής στην ινσουλίνη, η αύξηση των επιπέδων των κυκλοφορόντων κατεχολαμινών με αποτέλεσμα την αύξηση των σφύξεων και της αρτηριακής πίεσης και οι αρνητικές επιδράσεις στο λιπιδαιμικό προφίλ είναι μόνο κάποιες από αυτές. Η σχέση που συνδέει την υπερχοληστερολαιμία με τις καρδιαγγειακές παθήσεις ενισχύεται στους καπνιστές αφού το κάπνισμα αυξάνει την ολική χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια και την κακή LDL χοληστερίνη, ενώ παράλληλα μειώνει την καλή HDL χοληστερίνη. Ο μηχανισμός πρόκλησης αυτών των επιδράσεων θεωρείται η πρόκληση αλλαγών από το κάπνισμα στη λειτουργία ενζύμων που ρυθμίζουν τη μεταφορά των λιπιδίων.
Το γεγονός όμως ότι όταν οι δύο αυτοί παράγοντες κινδύνου συνδυάζονται αυξάνουν σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο δε σημαίνει ότι η μεμονωμένη παρουσία τους είναι άμοιρη κινδύνων. Ακούμε πολύ συχνά καπνιστές να υπερασπίζονται το δικαίωμα τους να καπνίζουν και να θεωρούν ότι δεν κινδυνεύουν από εμφράγματα ή εγκεφαλικά επειδή έχουν πολύ χαμηλή χοληστερίνη. Αυτό όμως δεν είναι σωστό. Πρόσφατα, οι Lawlor και συνεργάτες μελέτησαν πληθυσμό ατόμων με χαμηλή χοληστερόλη και έδειξαν ότι και σε αυτά τα άτομα, το κάπνισμα αυξάνει τα ισχαιμικά εγκεφαλικά και τα εμφράγματα όσο και στα άτομα με υψηλή χοληστερίνη και ότι ευθύνεται για το 20% του συνόλου των καρδιαγγειακών επεισοδίων. Είναι φανερό λοιπόν ότι τίποτε δε σώζει τον καπνιστή από τις καταστροφικές επιπτώσεις του τσιγάρου παρά μόνο η άμεση και μόνιμη διακοπή του καπνίσματος.
|
|